Wetenschappelijke literatuur wordt op een verantwoorde manier verzameld door het raadplegen van gedrukte of digitale bibliografische instrumenten. Onderstaand overzicht bevat de algemene vindplaatsen aangereikt op de overzichtspagina van “Inleiding tot het Historisch Onderzoek”, aangevuld met instrumenten specifiek voor de moderne en hedendaagse periode. Naast bibliografieën, digital libraries, encyclopedieën en lexica lijsten we ook historische tijdschriften op die soms ook lopende bibliografieën en recensies van wetenschappelijke studies aanbieden.
Een overzicht van bibliografische databanken met toegang via de faculteitsbibliotheek Letteren & Wijsbegeerte van de UGent vind je hier. Opgelet: de meeste elektronische tijdschriften en databanken zijn enkel beschikbaar binnen het UGentNet, dus gebruik een universiteitscomputer, surf via een browser die je opende in Athena of log in via VPN.
Boeken of artikels raadplegen die niet online beschikbaar zijn? Aan de hand van collectieve bibliotheekcatalogi zoals bv. CaGeWeb (Gent) of UniCat (België) traceer je makkelijk waar monografieën of tijdschriften fysiek worden bewaard. Meer collectieve bibliotheekcatalogi vind je in de sectie over bibliotheken.
Historische bibliografieën (gedrukt en online)
Voor een overzicht van gedrukte retrospectieve bibliografieën m.b.t. de moderne en hedendaagse periode die dateren van voor 2003, zie:
- Van Eenoo, Romain. “De belangrijkste gedrukte bibliografische instrumenten.” In: Inleiding tot de lokale geschiedenis van de 19de en 20ste eeuw, uitgegeven door Jan Art en Eric Vanhaute, 17-55. Gent: Mens & Kultuur Uitgevers, 2003. (hier te raadplegen)
Hieronder lijsten we enkele voor de moderne en hedendaagse tijd relevante bibliografische instrumenten op.
Algemeen
- Historical Abstracts (UGentNet, tijdschriften en boeken over geschiedenis van de wereld vanaf 1450 tot heden, excl. VS en Canada. Vooreerst een bibliografische databank, maar download van full-text soms ook mogelijk)
Nationale bibliografieën
Zie European Historical Bibliographies Project voor een overzicht van Europese nationale bibliografieën.
- (!) Bibliografie van de geschiedenis van België – Bibliographie de l’histoire de Belgique (of via zoekmachine Rijksarchief voor publicaties vanaf 2009)
- Digitale Bibliografie Nederlandse Geschiedenis (offline sinds 2021, in afwachting van nieuwe vorm)
- Bibliographie annuelle de l’histoire de France
- Jahresberichte für Deutsche Geschichte
- …
Thematische bibliografieën
Eerste Wereldoorlog
- Honderd jaar – en meer – geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog in België (1987-2018), 2019.
- België en de Eerste Wereldoorlog: Bibliografie (1985-2000), 2001.
- België en de Eerste Wereldoorlog: Bibliografie, 1987.
Tweede Wereldoorlog
- Selectieve bibliografie Belgium WWII
- Bibliografie over België in/en de Tweede Wereldoorlog, 1970-2006.
- Bibliografie verzet, CegeSoma (geactualiseerd tot 2004).
- Het verzet in België (1940-1944) – selectieve bibliografie, 2020.
Demografie
Landbouw en voeding
Belgische koloniale geschiedenis
- Bibliographie d’histoire du Congo Belge et du Ruanda-Urundi (1997-2023). (WIP, lees meer)
Kunstgeschiedenis
- International Bibliography of Art (UGentNet)
Lokale bibliografieën
Je kan zoeken naar lokale heemkundige studies via overkoepelende databanken:
Lokale of regionale historische kringen bieden soms ook databanken aan. Zoeken naar lokale verenigingen kan via de Erfgoedkaart van Faro.
- bv. Artikelendatabank Heemkunde West-Vlaanderen.
- bv. Artikelendatabank Heemkunde Oost-Vlaanderen.
- bv. Bibliotheekcatalogus Familiekunde Vlaanderen vzw.
Academische bibliografieën
Academische bibliografieën bieden een overzicht van de wetenschappelijke publicaties van onderzoekers aan een bepaalde universiteit.
- Biblio (Universiteit Gent)
- Lirias (KULeuven)
- CRIS (Vrije Universiteit Brussel)
- IRUA (Universiteit Antwerpen)
Digitale heuristiek (digital libraries)
De term ‘digital libraries’ slaat op online zoekomgevingen waar je informatie digitaal kunt consulteren. Dit kan zowel gaan over wetenschappelijke literatuur, primaire historische bronnen of beide. Volgend overzicht betreft online platformen waar je onder meer wetenschappelijke literatuur (artikels, boeken) vindt en kunt raadplegen:
- JSTOR (digital library met toegang tot o.m. academische artikels en boeken, zie webtutorial JSTOR basic search)
- Persée – Portail de revues et sciences humaines et sociales (digital library met toegang tot academische artikels)
- Cairn – Revues et ouvrages en sciences humaines et sociales (digital library met toegang tot Franstalige academische artikels en boeken)
- Google Books (webtutorial Google Books, do’s and don’ts)
- Google Scholar (webtutorial)
- Gallica (webtutorial) (digital library met toegang tot o.m. academische artikels en boeken uit de Bibliothèque nationale de France)
- Project Muse (online database met academische tijdschriften en boeken)
- ProQuest (multidisciplinaire full-text databank)
- Wikipedia (webtutorial Wikipedia, how to use it)
Tijdschriften
Nationaal
Vaktijdschriften gespecialiseerd in de moderne en hedendaagse tijd
- BTNG – Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (Brussel, CegeSoma, sinds 1969)
Access via UGent (Gedrukt: 1969-heden; Elektronisch: 1969-heden) - Contemporanea (BVNG, 2016-heden; digitale opvolger Mededelingenblad van de Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis, 1977-2016)
- Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis (BEG, 1996-2011, opgenomen in BTNG)
Algemene vaktijdschriften
- Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis – Revue Belge de Philologie et d’Histoire (Brussel, sinds 1922) – Access via UGent
Thematische vaktijdschriften
(De Universiteitsbibliotheek Gent stelt ook een reeks open access tijdschriften met een link met de UGent gratis ter beschikking via openjournals.ugent.be)
- Brood & Rozen: Tijdschrift voor de Geschiedenis van Sociale Bewegingen (Amsab-ISG, 1996-heden; opvolger van AMSAB tijdingen, 1982-1995) – Access via UGent
- WT: Tijdschrift over de Geschiedenis van de Vlaamse Beweging (ADVN, sinds 1935) – Access via UGent
- TIC: Tijdschrift voor Industriële Cultuur (MIAT, 1992- 2013; opvolger van Tijdschrift voor Geschiedenis van Techniek & Industriële Cultuur, 1983-1992) – Access via UGent
- OKV: Openbaar Kunstbezit Vlaanderen (Kunst- en erfgoedtijdschrift, sinds 1963)
- Tijd-Schrift: Erfgoedpraktijk in Vlaanderen (Histories vzw, 2019-heden; opvolger van Tijd-schrift: Heemkunde en lokaal erfgoedpraktijk in Vlaanderen, 2011-2019)
- Van Mensen en Dingen: Tijdschrift voor Volkscultuur in Vlaanderen (Gent, 2001-2018, opvolger van Oost-Vlaamse Zanten, 1926-2001)– Access via UGent
- Volkskunde: Tijdschrift over de Cultuur van het Dagelijks Leven (1888-heden)
- Vlaamse Stam: Tijdschrift voor Familiegeschiedenis (Familiekunde Vlaanderen vzw, sinds 1965)
- Zacht Lawijd: Literair-historisch tijdschrift (2001-heden) – Access via UGent
Lokale tijdschriften
Zoeken naar lokale historische kringen kan via de Erfgoedkaart van Faro.
- bv. Handelingen der Maatschappij Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent (sinds 1944) – Access via UGent
- bv. Ghendtsche Tydingen (sinds 1972) – Access via UGent
- bv. Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge (sinds 1839) – Access via UGent
- …
Vaktijdschriften voor professionals
- FARO. Tijdschrift over Cultureel Erfgoed (2008-heden; opvolger van Mores: tijdschrift voor volkscultuur in Vlaanderen) – Access via UGent
- Hermes: Tijdschrift voor Geschiedenis (VVLG, tijdschrift voor leerkrachten geschiedenis, sinds 1997)
- META: tijdschrift voor Bibliotheek & Archief (VVBAD, 2002-heden)
- Museumpeil: Vakblad voor museummedewerkers in Vlaanderen en Nederland (1994-heden) – Access via UGent
- Science Connection (tijdschrift van het Federaal Wetenschapsbeleid BELSPO, sinds 2004)
- …
Internationaal
Vaktijdschriften betreffende moderne en hedendaagse periode
- Journal of Contemporary History (Beverly Hills CA, sinds 1966) – Access via UGent
- Contemporary European History (Cambridge UK, sinds 1992) – Access via UGent
- The Journal of Modern History (Chicago, sinds 1928) – Access via UGent
Algemene vaktijdschriften
- Tijdschrift voor Geschiedenis (Groningen, sinds 1921. Sinds 2020 Open Access via innovatief S2O-publicatiemodel) – Open Access via en met dank aan UGent
- Past & Present (Oxford, sinds 1952) – Access via UGent
- The Historical Journal (Cambridge, sinds 1958) – Access via UGent
- English Historical Review (Londen, sinds 1886) – Access via UGent
- Annales. Histoire, Sciences Sociales (Parijs, sinds 1929) – Access via UGent
- Revue historique (Parijs, sinds 1876) – Access via UGent
- American Historical Review (Washington DC, sinds 1895) – Access via UGent
Thematische vaktijdschriften
- Journal of Urban History (Beverly Hills CA, sinds 1974) – Access via UGent
- The Journal of Economic History (New York, sinds 1941) – Access via UGent
- Journal of Social History (Berkeley, sinds 1967) – Access via UGent
- Continuity and Change (Cambridge UK, sinds 1986) – Access via UGent
- Journal of the History of Sexuality (Chicago, sinds 1990) – Access via UGent
- Journal of Family History (Greenwich, CT, sinds 1976) – Access via UGent
- Historica – Tijdschrift over gendergeschiedenis (Amsterdam, sinds 1995) – Access via UGent
Vaktijdschriften gespecialiseerd in een bepaalde regio
- Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden – Low Countries Historical Review (Den Haag, sinds 1969) – Access via UGent
- De Lage Landen (Rekkem, sinds 2019, opvolger Ons Erfdeel 1956-2019)
- The Low Countries Journal of Social and Economic History (Amsterdam, sinds 2004, opvolger Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 1975-2002) – Access via UGent
- Trajecta: Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholiek leven in de Nederlanden (Amsterdam, AUP, sinds 1992) – Access via UGent
- Revue du Nord (Villeneuve, sinds 1910) – Access via UGent
- Tijdschriften van lokale en regionale historische kringen, zoals bv. Ghendtsche Tydingen (sinds 1972, Access via UGent) of Handelingen der Maatschappij Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent (sinds 1944, Access via UGent)
UGent online vaktijdschriften
Via BrowZine kan je online tijdschriften van grote uitgeverijen met toegang via de UGent raadplegen.
- bv. categorie Modern History
- bv. categorie Social History
- bv. categorie Cultural History
- bv. categorie Intellectual History
- bv. categorie World History
- bv. categorie Digital Humanities
- …
Encyclopedieën en biografische lexica
Encyclopedieën
Eerste Wereldoorlog
Tweede Wereldoorlog
- BelgiumWWII (CegeSoma)
- Aron, Paul en José Gotovitch. Dictionnaire de la Seconde Guerre Mondiale en Belgique. Brussel: Versaille, 2008.
- De Bruyne, Eddy en Francis Balace. Encyclopédie de l’occupation, de la collaboration et de l’Ordre Nouveau en Belgique francophone (1940-1945). La-Roche-en-Ardenne: Cercle Segnia, 2015.
Vlaamse Beweging
- Digitale Encyclopedie van de Vlaamse beweging (DEVB, 2024) – opvolger Encyclopedie van de Vlaamse beweging (EVB, 1975) en Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse beweging (NEVB, 1998)
Belgische wetenschapsgeschiedenis
Biografische lexica
België
- Biographie nationale (Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique)
- Nationaal Biografisch Woordenboek (Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten)
- Belgische koloniale biografie / Belgische overzeese biografie (verschenen 1948-2015), verdergezet en deels geherpubliceerd als Biografisch woordenboek van de Belgen overzee (Koninklijke Academie voor Overzeese Wetenschappen)
- BeStor – Belgian Science and Technology Online Resources (biografische lemma’s wetenschappers)
- UGentMemorialis (Universiteit Gent, professoren UGent sinds 1817)
- ODIS-databank (personen uit het middenveld)
Luxemburg
Nederland
- Biographisch Woordenboek der Nederlanden
- Biografisch Woordenboek van Nederland
- Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek
- Biografisch Portaal van Nederland
- Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
Duitsland
Groot-Brittannië
- Oxford Dictionary of National Biography (UGentNet)
Masterscripties en doctoraten
Masterscripties en doctoraatsverhandelingen zijn voor veel historici de kroon op hun onderzoekscarrière. Ondanks het feit dat ze vaak onuitgegeven zijn, bevatten ze mogelijk essentieel onderzoek. Deze werken zijn bovendien een staalkaart van de onderwerpen en methodes die aan verschillende universiteiten werden en worden beoefend. Ze kunnen dus tevens inspiratie bieden voor jouw eigen onderzoek. Zie ze dus niet over het hoofd.
Let op: heb je zelf een onderwerp voor jouw masterscriptie gekozen? Controleer altijd grondig of dit onderzoek niet reeds door een masterstudent aan een andere (Belgische) universiteit werd gevoerd!
Overkoepelend
Overzichten van historische masterscripties vind je via:
- De Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis (BVNG) publiceert sinds 2002 in haar tijdschrift Contemporanea elk jaar een overzicht van masterscripties m.b.t. de moderne en hedendaagse periode ingediend aan Belgische universiteiten.
- De Vlaamse Scriptiebank biedt full-text scripties van bachelor- en masterstudenten die deelnamen aan de Vlaamse Scriptieprijs, dus ook van historici.
Gericht zoeken naar masterscripties en doctoraten kan ook via universitaire databanken of overkoepelende portalen:
Universiteiten België
- Universiteit Gent Dissertations
- Vrije Universiteit Brussel (filter op ‘thesis’)
- Katholieke Universiteit Leuven Dissertations (filter op ‘dissertations’)
- Universiteit Antwerpen Dissertations
- Universiteit Hasselt
- Université Libre de Bruxelles Dissertations
Europees
- Theses (Frankrijk)
- EThOS (Verenigd Koninkrijk)
- Dart-Europe E-theses Portal
VS
- EBSCO Open Dissertations (Verenigde Staten)
Mondiaal
Nog op zoek naar een onderwerp voor jouw eigen masterscriptie en interesse in de erfgoedsector? Verken dan mogelijkheden voor jouw thesisonderzoek via:
- FARO – Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed : overzicht van thesisonderwerpen in de cultureel erfgoedsector.
- Wetenschapswinkel, een databank van scriptievoorstellen (voorlopig niet UGent): zie bv. Belvue Museum; ETWIE – Expertisecentrum voor Technisch, Wetenschappelijk en Industrieel Erfgoed; Histories vzw; In Flanders Fields Museum; Kazerne Dossin; Liberas; Memorial Museum Passchendaele 1917; Red Star Line Museum, …
Zotero
Zotero is een bibliografische referentiemanager. Met de software kan je wetenschappelijke literatuur opslaan in je persoonlijke bibliotheek en automatisch citeren in je tekstverwerker (zie leerpad Ufora-module Zotero op Digital Humanities: Leerpaden). Met Zotero Groups kan je ook samen een gedeelde bibliotheek beheren en deze openbaar maken.
- Via de zoekfunctie kan je op zoek gaan naar eventuele openbare Zoterogroepen rond een bepaald historisch thema. Zo kan je dus de literatuurlijsten van andere onderzoekers raadplegen.