Woordenboeken en algemene lexica

Grieks

Lexica
  • De online Thesaurus linguae Graecae http://stephanus.tlg.uci.edu/ kan ook gebruikt worden om woordvormen op te zoeken. Je kan doorklikken naar woordenboeken. Een beperkte set functies op deze website is voor iedereen toegankelijk; voor andere functies dien je je eerst – langs de bibliotheek – te registreren.
Vertaalwoordenboeken
  • Liddell & Scott (LSJ)
    Jones H.S. – McKenzie R. (ed.), Liddell H.G. – Scott R., A Greek-English Lexicon, Oxford, 1940, 9th editie, 2111 p. (1843, 1st. editie)
    Glare P. G. W., A Greek-English Lexicon: Revised Supplement, Oxford, 1996, 316 p.
    opgenomen in de herdruk Oxford, 1996, 2378 p.
    Momenteel het meest betrouwbare en volledige vertaalwoordenboek voor het Grieks. Omvat zowel het literaire Grieks van alle periodes als het koinè Grieks van papyri en van het Nieuwe Testament.

= Dictionary Entry Lookup, at: The Perseus Digital Library, Sommerville (MA), Tufts University, http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/resolveform = http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/resolveform? (Berlijn, spiegelsite)
zonder Glare’s supplement.
Een belangrijke meerwaarde van de Perseus online versie is dat er een morphological analysis aan gekoppeld werd is, waardoor een woord kan worden ingevoerd zoals het in een tekst wordt teruggevonden (vervoegd, verbogen). De vorm wordt vervolgens geanalyseerd en gelinkt aan het entry in Liddell & Scott.

  • Diccionario Griego-Espagnol

Sinds 1980 werkt een Spaanse ploeg o.lv. Francisco R. Adrados aan een nieuw en exhaustief Grieks woordenboek. Men is nu aan ἔξαυος. Er bestaat een onlinetoegang: http://dge.cchs.csic.es/index.en

  • The Brill Dictionary of Ancient Greek
  1. Montanari e.a., Brill, Leiden, 2015. Een Engelse vertaling van een Italiaans project. Het meest recente uitgebreide woordenboek.
  • Ineke Sluiter, Ton Kessels, and Albert Rijksbaron, Woordenboek Grieks

http://www.woordenboekgrieks.nl.

Recent en excellent instrument.

Etymologische woordenboeken
  • Boisacq Emile, Dictionaire étymologique de la langue grecque. Étudiée dans ses rapport avec les autres langues indo-européennes, Heidelberg, Carl Winter, 1950
  • Frisk Hjalmar, Griechisches etymologisches Wörterbuch. 3 Bd., Heidelberg, Carl Winter, 1960-1972 (= 1973-1978)

Latijn

Lexica
  • Forcellini, Lexicon totius latinitatis

    Corradini – Perin G. (ed.), Forcellini, E., Lexicon totius latinitatis. Ab Aegidio Forcellini lucubratum, deinde a Iosepho Furlanetto emendatum et auctum, nunc vero curantibus Francisco Corradini et Iosepho Perrin redactum. 6 vol., Patavii, 1864-1887 / 1920, 4a ed. (= Patavii, 1940 = Bologna, 1965)

    De ‘moeder’ van alle moderne Latijnse woordenboeken, aangevuld en up to date gebracht in de 19e eeuw en in deze uitgave nog steeds een belangrijk naslagwerk. Het eigenlijke lexicon omvat 4 delen en werd gepubliceerd tussen 1864-1887. Delen V-VI zijn Perin’s Onomasticon, dat verscheen 1913-1920.

  • Thesaurus linguae Latinae (TLL)

    Thesaurus linguae Latinae editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensi, Monacensis, Vindobonensis, Stuttgart – München – Berlin, 1901-

Wordt gepubliceerd in afleveringen (fascikels). Men is nu tot aan het woord rarus.

Index librorum scriptorum inscriptionum ex quibus exempla afferuntur, Stuttgart, 1990, 228 p.
(lijst van alle gebruike tekstuitgaven en afkortingen)

Een immens project. De bedoeling is om een exhaustief lexicon van de Latijnse taal te maken van de oudste documenten tot de 6e eeuw. Middeleeuws Latijn wordt dus niet systematisch opgenomen. Zowel morfologie en betekenis als syntactisch gebruik van alle Latijnse woorden worden besproken. Ongeveer 10 miljoen fiches zijn aangelegd voor alle Romeinse woorden geattesteerd in teksten, inscripties, munten en papyri. Deze fiches geven een exhaustief overzicht van alle contexten voor alle Latijnse woorden tot ca. 200. Voor latere periodes werden enkel zeldzame woorden op dezelfde wijze onderzocht. Deze fiches vormen het ‘Zettelarchiv’ dat in München in het Maximilianum bewaard wordt.

Oorspronkelijk werden ook eigennamen opgenomen, maar vanaf de letter C werd hiermee gestopt. Voor namen beginnende met de letters C-D werd deze in een apart Onomasticon uitgegeven (1909-1923). Hoewel er supplementen verschenen zijn op dit Onomasticon (laatst in Leipzig, 1978), werd dit luik niet verder gevoerd.

Er is een betalende online toegang (via de bibliotheek) en een open access (alleen van de papieren volumes) op http://www.thesaurus.badw.de/en/tll-digital/tll-open-access.html

  • Library of Latin Texts A en B

Brepols biedt twee doorzoekbare databanken van voornamelijk latere Latijnse teksten (http://clt.brepolis.net/llta/Default.aspx en http://clt.brepolis.net/lltb/Default.aspx) . Beide kunnen gebruikt worden om latere woordvormen op te sporen.

Vertaalwoordenboeken
  • Oxford Latin Dictionary (OLD)
    Glare G. W. (ed.), The Oxford Latin Dictionary, Oxford, 1968-1982, 2150 p.

    Het belangrijkste vertaalwoordenboek dat momenteel beschikbaar is. De lemmata zijn zo uitgebreid met tekstverwijzingen, dat het ook als syntactisch lexicon voor snelle opzoekingen vaak handiger is dan de TLL. Bovendien zijn ook de belangrijke eigennamen opgenomen en wordt een korte etymologie gegeven.

    Voorbereidingen voor publicatie zijn al gestart in 1933. Bevat alle gekende Latijnse woorden tot 200 n.C., aangevuld met de juridische teksten opgenomen in de Digesta, maar zonder het (rijke!) tekstmateriaal van de late oudheid. Ongeveer 40.000 woorden hebben een lemma gekregen, met verwijzing naar meer dan 1 miljoen pasages uit teksten, inscripties en andere tekstuele bronnen.

  • Lewis & Short, Latin Dictionary
    Lewis, – Short, Ch. – Andrews, E. A. e.a.(ed.), A Latin Dictionary, Oxford, Clarendon 1879, 2019 p. (= 1975)

    = Dictionary Entry Lookup, at: The Perseus Digital Library, Tufts University, http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/resolveform = http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/resolveform? (Berlijn, spiegelsite)

    Het belangrijkste Latijn-Engels woordenboek vóór de voltooiing van de OLD. Nog steeds belangrijk in zoverre dat Laat-Latijnse woorden wel in Lewis & Short, maar niet in de OLD aan bod komen.

    Een belangrijke meerwaarde van de Perseus online versie is dat er een morphological analysis aan gekoppeld werd is, waardoor een woord kan worden ingevoerd zoals het in een tekst wordt teruggevonden (vervoegd, verbogen). De vorm wordt vervolgens geanalyseerd en gelinkt aan het entry in Lewis & Short.

  • Pinkster (ed.), Woordenboek Latijn-Nederlands, Amsterdam, 1998, 2e uitg. (1986, 1ste uitg.)
    = http://www.latijnnederlands.nl/
    Eenvoudig maar degelijk.
  • Brepols’ Database of Latin Dictionaries verzamelt een aantal oudere woordenboeken die evenwel voor het latere Latijn fundamenteel blijven: http://clt.brepolis.net/dld/Default.aspx. Omvat o.a. Forcellini en Lewis & Short.
  • De website Lexilogos (https://www.lexilogos.com/) biedt online gebruik van vele oudere woordenboeken, onder meer de belangrijke Franse woordenboeken van Gaffiot (Latijn) en Bailly (Grieks).
Etymologische woordenboeken
  • Ernout, – Meillet, A., Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots, Paris, Klincksieck, 1967, 4ème éd., 827 p. (1932, 1ère éd.)
  • Hofmann, B. – Walde, A., Lateinisches Etymologisches Wörterbuch. 2 vol., Heidelberg, 1972, 5. Aufl. (1906, 1. Aufl.) (= 1985)